هوش مصنوعی نقش تعیین کننده ای در انتخابات دارد
کرسی ترویجی «نقش هوش مصنوعی در انتخابات» به اهتمام معاونت پژوهشی دانشگاه صداوسیما برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه صداوسیما، کرسی ترویجی نقش هوش مصنوعی در انتخابات که در قالب سلسه نشست های همایش «نقد، مناظره و نظریه‌پردازی» طراحی شده بود به دو شکل حضوری و مجازی در دانشگاه صداوسیما برگزار شد. در این نشست دکتر کمال اکبری رئیس دانشکده دین و رسانه به‌عنوان ارائه‌دهنده، دکتر راهیل مهدیان رئیس دانشکده فنی و مهندسی رسانه به‌عنوان ناقد و دکتر اردشیر زابلی‌زاده عضو هیئت علمی دانشکده ارتباطات و رسانه به عنوان مدیر جلسه حضور داشتند.
در ابتدای نشست دکتر زابلی‌زاده به اهمیت انتخابات در ایران پرداخت و نقش هوش مصنوعی در این حوزه را حائز اهمیت دانست.
کمال اکبری عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما با اشاره به کارکردهای هوش مصنوعی گفت: هوش مصنوعی به سیستم‌ها و دستگاه‌های غیرانسانی تعلق دارد و سه کار اصلی شامل یادگیری، توانایی تصمیم‌گیری و تفکر انتزاعی را انجام می‌دهد. وی ادامه داد: هوش مصنوعی داده‌های گذشته را می‌آموزد و الگوها و روابط پنهان در داده‌ها را شناسایی و از آن برای حل مسائل استفاده می‌کند. اکبری یکی دیگر از کارکردهای هوش مصنوعی را بررسی و تجزیه و تحلیل داده‌ها دانست و افزود: یکی دیگر از قابلیت‌های هوش مصنوعی بررسی و نتیجه‌گیری داده‌ها است که می‌تواند منجر به ارائه اهداف مدنظر شود.
رئیس دانشکده دین و رسانه هوش مصنوعی را دارای سطوحی دانست و گفت: هوش مصنوعی در سه سطح ضعیف و محدود، عمومی و ابرهوش دسته‌بندی می‌شود. در سطح عمومی می‌تواند هم‌سطح انسان باشد و در سطح ابرهوش می‌تواند کارهای فرا انسانی انجام دهد.
وی به کاربرد هوش مصنوعی در رسانه‌ها و زنجیره تامین آن اشاره کرد و افزود: از جمع‌آوری اخبار مختلف، توزیع و ارسال آن تا تحلیل و تفسیر، راستی‌آزمایی، سیستم‌های توصیه‌گر و ترجمه چندزبانه و... همه در اخبار توسط هوش مصنوعی انجام می‌شود.
اکبری در خصوص توصیه‌های شخصی هوش مصنوعی در رسانه‌های اجتماعی گفت: این موضوع در حوزه انتخابات حائز اهمیت است؛ چرا که هوش مصنوعی طبق آن شخصی‌سازی که در افراد انجام می‌دهد، افراد را در حباب‌های خاصی قرار می‌دهد و ترجیحات فرد را در دوره انتخابات تغییر می‌دهد.
وی در ادامه به چالش‌های هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود: هوش مصنوعی شبیه جعبه سیاهی است که همه‌چیز در آن وجود دارد. اما اینکه در واقعیت نیز می‌تواند به ما روند روشنی را عرضه کند محل چالش است. زیرا شما نمی‌توانید قضاوتی درخصوص آن داشته باشید. همچنین در حوزه انتخابات احتمال دستکاری و مداخله در مشارکت سیاسی شهروندان وجود دارد. به‌طوری که پایان دموکراسی را رقم می‌زند و این نظریه طبق انتخابات گذشته در دیگر کشورهای دنیا مطرح شده است. برای مثال در آمریکا ترامپ مدعی شد که روس‌ها در انتخابات دخالت کردند که منجر به رای آوردن بایدن شد. ازطرفی این نظریه نیز مطرح است که ممکن است هوش مصنوعی با توجه به ایجاد فضای جدید، زمینه گفت‌وگو شهروندان و دموکراسی الکترونیک را فراهم کند، که این کار منجر به افزایش مشارکت سیاسی شهروندان می‌شود. وی به دسته‌ی دیگری از نظریه‌ها اشاره کرد و افزود: دسته سوم نظریه‌ها هوش مصنوعی را شمشیری دو لبه می‌داند که هم می‌تواند چالش باشد و هم می‌تواند فرصت باشد. که این موضوع نیز به شناخت ما نسبت به هوش مصنوعی بستگی دارد.
دکتر اکبری در پایان به تأثیرات منفی هوش مصنوعی در انتخابات که شامل فناوری به صورت ربات‌های اجتماعی، شخصی‌سازی محتوا و ایجاد حباب‌های فیلتری است اشاره کرد و افزود: اطلاعات نادرست و غرض‌ورزانه، پروپاگانداها و فیک‌نیوزها در ایام انتخابات از همین طریق به دست می‌آید که مکانیزم‌های آن شامل: هدف‌گیری سیاسی پروفایل‌های خرد، سیستم شایع‌سازی، کمپین‌های دروغین، تغییر الگوریتم‌های توصیه‌گر و ربات‌های سیاسی و اجتماعی است. این تغییر مکانیزم خود شامل آثار مخربی است که شامل: مشروعیت‌زدایی از رسانه‌های رسمی و ملی، افزایش نفرت‌افکنی، انزوا و خشونت، افزایش نابرابری و تبعیض انتخاباتی، مداخله در انتخابات با منشأ خارجی و افزایش قطبی‌گرایی در سیاست می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما در پایان، پیشنهادهای خود را در این خصوص مطرح کرد و گفت: ما در دانشگاه صداوسیما نیاز به رشته‌های تحصیلی مبتنی بر هوش مصنوعی با رویکرد علوم انسانی داریم. همچنین متولیان امر انتخابات باید دوره‌های آموزشی بر پایه‌ی هوش مصنوعی ببینند. تقویت آموزش و پژوهش در مقابل اطلاعات نادرست و قانون گذاری نیز از دیگر مواردی است که پیشنهاد می‌شود.
دکتر راهیل مهدیان به عنوان ناقد این کرسی نقد اول خود را به هوش مصنوعی بدین شکل مطرح کرد: چرا به هوش مصنوعی نمی‌گویید ابزار؟ چون هوش مصنوعی واقعاً یک ابزار است. ما از چاقو می‌توانیم برای پوست کندن پرتقال استفاده کنیم یا با آن آدم بکشیم. هوش مصنوعی نیز به همین صورت است و طرز استفاده از آن مهم است. این شیطنت انسان است که از آن برای اهداف نامشروع استفاده می‌کند. حال چرا افراد خیرخواه از این ابزار برای اهداف نیک خود استفاده نمی‌کنند و از طریق آن با شیاطین مقابله به مثل نمی‌کنند؟ و به‌جای این کار دارند ترس از هوش مصنوعی را ترویج می‌دهند؟ ما باید به این سمت برویم که از این دانش استفاده کنیم و جلوی موارد مطرح شده بایستیم. درخصوص فیک‌نیوزها ابزاری وجود دارد که می‌تواند محتوای متنی، صوتی و تصویری جعلی تولید کند. اما در مقابل این ابزارها، ما می‌توانیم از ابزار تشخیص برای شناسایی فیک نیوزها استفاده کنیم.
رئیس دانشکده فنی و مهندسی رسانه افزود: چرا از قوانین رگولاتوری در این حوزه استفاده نمی‌کنید؟ که اگر کسی مرتکب خلافی در این حوزه شد، بداند که با چه مجازاتی مواجهه می‌شود. در حال حاضر تا زمانی که از لحاظ مالی و تاحدودی سیاسی- امنیتی به جایی ضربه وارد نشود، هیچ اقدامی از لحاظ قانونی در این خصوص صورت نمی‌گیرد. اما در حوزه‌های دیگر از جمله حریم خصوصی افراد، ساختن ویدئوهای فیک، ساختن بازی‌هایی که اثرات منفی دارد و... ما هیچ قانون رگولاتوری‌ای نداریم. از تأسیس هوش مصنوعی نسل جدید حدود دوازده سال می‌گذرد ولی ما در این حوزه هیچ کاری نکردیم. حداقل در خصوص تنظیم‌گری باید کاری صورت می‌گرفت.
عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما در بخش دیگر نقد خود به این مورد اشاره کرد که چرا ابزار رصد، کنترل، مانیتورینگ، اطلاع‌رسانی دقیق و شفافیت‌زا را دنبال نمی‌کنیم. خیلی از موارد مطرح شده در خصوص اثرات منفی هوش مصنوعی در حوزه انتخابات با رصد یک کمیته ارزیابی در خصوص انتخابات و دعوت از افراد تأثیرگذار و نامزدهای انتخاباتی در رسانه ملی با ارائه مستندات، جلسه پرسش و پاسخ، حضور موافقان و مخالفان و موارد مشابه در روشن‌سازی این مسئله کمک کنند. زمانی که اطلاعات غلطی بازنشر می‌شود ما باید به جای اینکه جلوی آن را بگیریم به شفاف‌سازی در آن حوزه بپردازیم.
دکتر مهدیان در پایان نقد خود افزود: ما باید جامعه‌ی هوشمندی باشیم و در رصد اطلاعات دقیق باشیم و از سازوکاری استفاده کنیم که از اثرات مخرب مطرح شده جلوگیری شود. وی ادامه داد: بسیاری از جوامع با انتشار اخبار غلط نسبت به هوش مصنوعی ترس ایجاد می‌کنند که این کار عمدی است. در واقع به دنبال این هستند که بسیاری از کشورها با این ترس به دنبال هوش مصنوعی نروند و خودشان در این حوزه به یک ابرقدرت تبدیل شوند. این باعث می‌شود که در آینده ما در بسیاری از مواقع مبالغی بالاتر از نفت به به این کشورها بپردازیم.
دکتر اکبری در پاسخ به نقدهای دکتر مهدیان گفت: اگر ما چیزی را ابزار صرف دانستیم؛ صورت مسئله را برای خودمان ساده می‌کنیم. اما در هوش مصنوعی ما با چنین چیزی روبه‌رو نیستیم و با این تصور به ساده‌انگاری می‌رسیم. ما نباید ابعاد پیچیده هوش مصنوعی را نادیده بگیریم. اینکه توسط ما هدایت می‌شود درست است؛ اما او بیشتر از آن‌چه که ما فکر می‌کنیم، فکر می‌کند. هوش مصنوعی با تغییر ترجیحات، درواقع دارد معنایی ایجاد می‌کند و ما را با خود همراه می‌کند. پس شناخت ماهیت آن برای ما ضروری است.
دکتر اکبری به فرصتی که هوش مصنوعی در انتخابات به ما می‌دهد اشاره کرد و افزود: اگر از این فرصت استفاده نکنیم؛ قطعاً با چالش مواجهه می‌شویم. وی به نمونه‌هایی از این چالش‌ها اشاره کرد که معروف‌ترین آن ساخت اولین ویدیوی جعلی از باراک اوباما بود. وی به رفراندوم صلح کلمبیا در سال 2016، انتخابات برزیل در سال 2018 و مواردی از این قبیل اشاره کرد و افزود: در تمام این انتخابات از طریق دادگاه ثابت شد که اتفاقات خلاف واقعیت بوده است و این موارد ناشی از هوش مصنوعی بوده است.
در پایان این نشست جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد و مواردی در خصوص هوش مصنوعی از جنبه‌های مدیریت راهبردی، ارتباطات و رسانه توسط مهمانان جلسه مطرح شد. همچنین بحث «سند ملی هوش مصنوعی» که در دهم دی‌ماه توسط رئیس جمهور ابلاغ شد؛ به نقد گذاشته شد و این سئوال مطرح شد که چرا بین نهادهایی که مأموریت تهیه و تنظیم سند را بر عهده دارند، نام سازمان صداوسیما در بین نهادها دیده نمی‌شود؟ از این حیث که سازمان و دانشگاه صداوسیما رابطه مستقیم با فناوری و رسانه دارند.